Ο κλεμμένος Πικάσο στην κινηματογραφική ληστεία της Εθνικής Πινακοθήκης

 
Συνέβη μια χειμωνιάτικη νύχτα στην Αθήνα. Και όταν ο ήλιος ανέτειλε πάνω από την Υμηττό, ένας πίνακας αξίας εκατομμυρίων ευρώ, είχε κάνει φτερά. (Ή μάλλον τρεις πίνακες, όπως θα δούμε παρακάτω…).
 
Θα πρέπει να ξεχάσουμε για λίγο το αλαλούμ με τον πίνακα που… έπεσε από τα χέρια των αστυνομικών, να προσπεράσουμε τα εγκαίνια της νέας Εθνικής Πινακοθήκης που ζήσαμε στην επέτειο των 200 χρόνων από την επανάσταση του ’21, και να φτάσουμε σε ένα κρύο πρωινό του 2012. Το ημερολόγιο έγραφε 9 Ιανουαρίου, οπότε και συνέβη αυτή η μυστηριώδης ληστεία, αντάξια του κινηματογραφικού Μεγάλου Ριφιφί.

Το αστυνομικό δελτίο της εποχής έδωσε όλες τις λεπτομέρειες των χειρουργικών κινήσεων που έκανε ο δράστης για να εισέλθει, αλλά και να αποχωρήσει σαν… κύριος από το σεπτό κτίριο της Εθνικής Πινακοθήκης.
Συγκεκριμένα: ο διαρρήκτης μπήκε στις 04.30 τα ξημερώματα και βγήκε στις 04.37, με τρία έργα τέχνης στα χέρια του. Προσπάθησε να πάρει και έναν τέταρτο πίνακα, αλλά το έργο του έπεσε. Ούτε λίγο ούτε πολύ χρειάστηκε μόλις επτά λεπτά για να αλωνίσει στο ναό της τέχνης επί της Λεωφόρου Βασιλέως Κωνσταντίνου 50, αφού πρώτα παραβίασε μια πόρτα αλουμινίου εξωτερικού χώρου και εισήλθε αιλουροειδώς στον χώρο της έκθεσης.

Η λεία του ήταν ένας ανεκτίμητος Πικάσο (το “Γυναικείο Κεφάλι”), ένας πίνακας του ολλανδού Πιτ Μοντριάν (επίσης εξαιρετικά πολύτιμος) και ένα σχέδιο του Γουλιέλμο Κάτσια (ή Μονκάλβο). 
Και ο συναγερμός;
Από το βράδυ της Κυριακής, 9 ώρες πριν τη ληστεία, ο δράστης άρχισε να παίζει τη γάτα με το ποντίκι με τον φύλακα. Ενεργοποίησε ο ίδιος κατ’επανάληψη τον συναγερμό του εξωτερικού χώρου, ώστε να φαίνεται πως μπλοκάρει. Αφού αυτό έγινε 4-5 φορές, ο φύλακας αναγκάστηκε να  τον απενεργοποιήσει. Έτσι, λίγο πριν τις 5 τα ξημερώματα, όταν όλα γύρω ήταν σιωπηλά, ο ληστής εισήλθε στο κτίριο χωρίς να ακουστεί το παραμικρό.

Ξαφνικά, ο φύλακας είδε να ενεργοποιείται ο ανιχνευτής κίνησης, στον χώρο των περιοδικών εκθέσεων. Έτρεξε αμέσως προς το σημείο, εντόπισε τον δράστη και τον καταδίωξε. Τότε ήταν που ο ληστής αναγκάστηκε να εγκαταλείψει έναν ακόμα πίνακα του ολλανδού ζωγράφου, Piet Mondrian, που του έπεσε καθώς έτρεχε να ξεφύγει με την υπόλοιπη λεία.
Η αστυνομία έκανε λόγο για έναν ψηλό και αδύνατο άντρα που φορούσε σκούφο. Κανένα άλλο στοιχείο, όμως, δεν βρέθηκε που να οδηγήσει στην ταυτοποίησή του, μέχρι τις αποκαλύψεις του Ιουνίου του 2021.

Ένα πέπλο μυστηρίου κάλυψε εξ αρχής την υπόθεση και συνεχίζει να προκαλεί ερωτηματικά. Ηταν τέτοια η επιχειρησιακή ετοιμότητα του δράστη που φαίνονταν απίθανο να έχουμε να κάνουμε με έναν απλό ληστή, όπως τον ελαιοχρωματιστή που τελικά συνελήφθη. 

Το γεγονός ότι στη διαλεύκανση της υπόθεσης ενεπλάκησαν η ελληνική αστυνομία, το τμήμα δίωξης αρχαιοκαπήλων, ακόμα και μυστικοί πράκτορες της ΕΥΠ, αποδείκνυε πως αυτή η κλοπή ήταν χολιγουντιανών προδιαγραφών αλλά και εθνικής σημασίας. 
Τότε ειπώθηκαν πολλά και υπονοήθηκαν ακόμα περισσότερα, ενώ οι φήμες στον Τύπο έδιναν και έπαιρναν. Αρκετοί έκαναν λόγο για μια διεθνή σπείρα κλεφτών στην οποία συμμετείχαν Έλληνες, Αλβανοί, Ρουμάνοι και Σέρβοι.

Όσο για την τύχη των πινάκων, πιθανολογούνταν επίσης πολλά, αν και τίποτα δεν αποδείχθηκε. Κάποιοι φαντάζονταν ότι περιήλθαν στα χέρια φιλότεχνων μεγαλεμπόρων ναρκωτικών, κάπου στα βάθη της Κολομβίας. Άλλοι έπλεκαν σενάρια με πλούσιους συλλέκτες κάπου στην Ασία. Κυκλοφόρησε και η φήμη ότι οι πίνακες κατέληξαν στα γραφεία μιας μεγάλης νομικής εταιρείας με έδρα τη Γερμανία, η οποία στη συνέχεια επιχείρησε να τους πουλήσει έναντι αδράς αμοιβής σε μυστικό πλειστηριασμό. 

Τελικά, όπως οι “υπερπράκτορες” της 17 Νοέμβρη αποδείχτηκαν άνθρωποι της διπλανής πόρτας, διαψεύδοντας τζεημσμποντικά σενάρια δεκαετιών, έτσι και στην περίπτωση του κλεμμένου Πικάσο, η πραγματικότητα φαίνεται να ήταν πολύ πιο πεζή από τις μυστηριώδεις ερμηνείες: Ένας κοινός ληστής είχε τον Πικάσο και τους άλλους δύο πίνακες που απέσπασε, κρυμμένους για χρόνια, σε μια κρύπτη στην Κερατέα. 

Αυτό το ριφιφί είχε τελικά χάπι εντ: Οι πίνακες του Πικάσο και του Μοντριάν έχουν πλέον επιστρέψει στην ανανεωμένη Εθνική Πινακοθήκη, και μπορούμε όλοι μας να τους θαυμάσουμε ξανά. Ας το γιορτάσουμε, πίνοντας ένα Athenian Spritz στην υγειά του Πάμπλο!